Hoortoestellen
Types van hoortoestellen
De meest gekende types van hoortoestellen zijn in-het-oor en achter-het-oor.
Daarnaast bestaan ook kleinere hoortoestellen met luidspreker-in-de-gehoorgang.
In-het-oor hoortoestel (IHO)
Een in-het-oor toestel (IHO) draag je dus in de gehoorgang. Dit maakt dat je als je iemand van vooraf bekijkt je dit toestel amper ziet zitten. Enkel zijdelings kan je het nog opmerken. De zichtbaarheid ervan is dus beperkt.
Bij een IHO toestel bevinden zich alle onderdelen van het toestel in de behuizing die de vorm van je gehoorgang heeft. Dit omvat dus de microfoon, de computerchip, de luidspreker en het batterijcompartiment. Vaak blijft er dus weinig ruimte over om alles in de behuizing te plaatsen. Zeker bij smalle gehoorgangen is dit het geval.
Doordat microfoon en luidspreker van een IHO zich zo kort bij elkaar bevinden, is het risico op fluiten ook groter. Misschien heb je al wel eens dit fluiten gehoord wanneer bij een presentatie de microfoon in de buurt van de boxen werd gehouden. Niet bepaald aangenaam, hé. Dit brengt ook met zich mee dat de versterking van een IHO beperkt is. Vanuit audiologisch standpunt is het echter belangrijk dat voldoende reserveversterking voorzien wordt in de toestellen zodat je er makkelijk 5 jaar genot kan van hebben.
Normaal is je gehoorgang open en zorgt dit voor verluchting van de oren. Met een IHO wordt de gehoorgang afgesloten. Dit heet als gevolg dat mensen met oorontstekingen, eczeem, e.d. niet in aanmerking komen voor een IHO. Algemeen zorgt een afgesloten gehoorgang ervoor dat je je eigen geluiden van bijvoorbeeld ademhaling, kauwen,… versterkt hoort. Ook als je zelf praat, hoor je jezelf dan luid. Vooral bij ouderdomsslechthorendheid ervaart men dit als onaangenaam.
Kortom, een IHO wordt vooral aanbevolen bij lichte tot matige gehoorverliezen, waarbij het gehoorverlies ongeveer hetzelfde is in de lage, midden- en hogere tonen voor de spraak en minder bij aflopende gehoorcurves zoals bij ouderdomsslechthorendheid.
Achter-het-oor hoortoestel (AHO)
Bij een achter-het-oor toestel (AHO) bevindt het apparaat zich achter de oorschelp. Het toestel omvat een microfoon, computerchip, luidspreker en batterijcompartiment. Al deze onderdelen zitten in de behuizing van het toestel. Het geluid van de luidspreker wordt door een buisje (dun of iets dikker) naar het oor geleid. Met een dopje in de gehoorgang of een op-maat-gemaakt oorstuk zit het erin bevestigd. Dit maakt dat het toestel iets zichtbaarder is, tenzij het onder het haar gedragen kan worden.
Doordat de microfoon en de uitgang van het geluid afkomstig van de luidspreker zich verder uit elkaar bevinden, kan met dit type van hoortoestel het meeste versterking gegeven worden, zonder al teveel risico op fluiten. Enkel als via het oorstukje geluid kan terug lekken of de gehoorgang verstopt zit met bijvoorbeeld oorsmeer, kan fluiten nog optreden.
Voor het oorstuk of dopje in de gehoorgang is er meestal voldoende ruimte om een verluchting van de gehoorgang te blijven voorzien. Hierdoor klinken de eigen stem en lichaamsgeluiden natuurlijker.
Kortom, een AHO is vooral geschikt bij licht, matig en ernstig gehoorverlies. Doordat er minder fluitrisico bestaat bij een AHO is er bij gehoorverliezen waarbij de hoogste tonen het meest verminderd zijn, zoals bij ouderdomsslechthorendheid, nog voldoende reserveversterking aanwezig. Hierdoor gaat een AHO langer mee.
Luidspreker-in-de-gehoorgang hoortoestel (LIG)
Het type hoortoestel dat de beste eigenschappen van een IHO en AHO combineert.
Hierbij bevindt zich een fijn toestelletje achter het oor en loopt er een dun onzichtbaar draadje naar/in de gehoorgang en eindigt in een flexibel dopje. In de behuizing achter het oor zit echter alleen nog een microfoon, computerchip en batterijcompartiment. De luidspreker wordt geplaatst in de gehoorgang waardoor de behuizing achter het oor verkleint en ten gevolge van de afstand tussen de onderdelen het fluitrisico vermindert. De gehoorgang blijft eveneens verlucht door het gebruik van het flexibele dopje in het oor. Dus de eigen stem klinkt natuurlijker.
Kortom, een LIG is inzetbaar bij vele types en graden van gehoorverlies, namelijk van licht tot matig-ernstig gehoorverlies en is praktisch onzichtbaar.
Prijsklassen
Hoortoestellen worden ingedeeld in verschillende prijsklassen naargelang de technologie waarmee de toestellen zijn uitgerust en dus welke kwaliteit ze kunnen leveren. Naarmate er meer soorten “filters” in een hoortoestel gebruikt worden zijn de toestellen in meerdere en moeilijkere luistersituaties bruikbaar.
Over het algemeen delen we de toestellen in in vier tot vijf prijsklassen. We spreken over budget-, basis-, midden-, plus- en topklasse.
Welke technologie omvat een hoortoestel?
Er is een groot gamma aan hoortoestellen beschikbaar. Op basis van het voorschrift van de NKO wordt al naargelang de behoeften en vragen een toestel geselecteerd en eerst uitgeprobeerd. Door de versterking worden geluiden beter hoorbaar gemaakt. Ook allerlei filters zijn nodig om een zo zuiver mogelijk geluid aan de oren/hersenen aan te bieden.
Indeling in luistersituaties
Meestal werken we met automatische programma’s waarbij het toestel zelf kiest voor het optimale geluid in een bepaalde situatie. Als dit voor een bepaalde situatie niet volstaat, worden meerdere programma’s geïnstalleerd. Voor die situatie moet je dan zelf van programma veranderen.
Richtinghoren
Ook het directioneel of richtinggevoelig microfoonsysteem kan worden ingezet. Hierdoor worden stoorbronnen naast en achter je onderdrukt waardoor je beter kan verstaan bij rumoer. Het mag uiteraard niet te ijl ingesteld worden om nog zelf te kunnen horen waar geluid vandaan komt.
Aantal toonbanden
Hoe meer toonbanden in een hoortoestel, hoe nauwkeuriger het geluid per toon kan worden ingesteld. Belangrijk is dat het aantal toonbanden wordt afgestemd op jouw gehoorverlies.
Anti-fluitsysteem
Met het feedbacksysteem wordt hinderlijk fluiten of piepen van een hoortoestel grotendeels tegengegaan. Enkel bij een oorsmeerprop of teveel verluchting kan dit nog opduiken.
Achtergrondfiltering
Om de spraakverstaanbaarheid in rumoer te verbeteren, wordt gebruik gemaakt van nagalmreductie waardoor de teruggekaatste geluiden tegen de muur of plafond teruggedrongen worden. Ook windruis kan vervelend zijn. Op dat moment zal het toestel het geluid verminderen. Sommige toestellen beschikken over spraakherkenning of lawaaionderdrukking. Deze techniek regelt dat lawaai of ruis onderdrukt wordt en spraak zo nodig extra versterkt wordt, al dan niet afhankelijk van de sterkte van het binnenkomende spraaksignaal.
Binauraal horen
Ook bij hoortoestellen geldt dat door te luisteren met beide oren je beter kan bepalen waar geluiden vandaan komen omdat het een extra versterking biedt aan je beide oren. Het geeft bovendien een aangenamer en natuurlijker geluid. Door het samenbrengen van de informatie van beide oren wordt eveneens rumoer meer naar de achtergrond gebracht. Ook toestellen kunnen op dit vlak informatie met elkaar uitwisselen.
Hoortoestellen als hulpmiddel
Een hoortoestel blijft echter een technisch hulpmiddel. Gemiddeld gesproken kunnen we met een hoortoestel de verstaanbaarheid verbeteren met de helft ten opzichte van normaalhorenden. Dit geeft al een opmerkelijk verschil, maar hoe meer aan gehoorverlies er is, hoe vaker bij stillere spraakniveaus en situaties in gezelschap en/of in rumoer er nog niet de nodige verstaanbaarheid wordt bereikt.
De computergestuurde regeling kan het natuurlijk hoorsysteem niet helemaal nabootsen dat nog complexer werkt. De versterking wordt bovendien aan de resterende haarcellen aangeboden, die wel sneller in actie schieten maar doordat ze in aantal beperkt zijn meer vervorming overdragen. Belangrijk is de samenwerking met het natuurlijke hoorsysteem. Het blijft nodig om met aandacht te luisteren naar wat gezegd wordt. Het apparaat verbetert alleszins de detectie van geluid maar de auditieve verwerking gebeurt door de hersenen. Een hoorapparaat is bij gehoorverlies dus de meest voor de hand liggende optie, maar het is niet de enige.
Tussenkomst ziekenfonds
Mits een origineel voorschrift van de NKO-specialist is (om de vijf jaar) een tussenkomst van het ziekenfonds mogelijk.
Bij een erkend audioloog ligt deze teruggave vast op 706,69 € voor één hoortoestel en 1398,82 € voor twee hoortoestellen.
Als je jonger bent dan 65 jaar, ligt deze tussenkomst nog iets hoger.
Deze bedragen zijn onder voorbehoud van wijzigingen bij het RIZIV.
Voor een persoonlijker hooradvies maken we best een vrijblijvende afspraak. We bekijken dan wat voldoet aan je wensen en wat audiologisch gezien mogelijk is.